مدیریت دانش، یک توانمندی است که می تواند به همه سازمان‌ها و مجموعه ها کمک کند. شاید برای شما جالب باشد که مدیریت دانش در صنعت ورزش و به طور خاص در ورزش محبوبِ فوتبال نیز کاربردهای فراوانی دارد. خصوصا زمانی که رقابت بین باشگاه‌ها، کشورها و حتی کنفدراسیون‌ها داغ می‌شود و پای درآمدهای سرسام آور از مسابقاتِ فوتبال به وسط کشیده‌می‌شود. این جاست که مدیریت موفق و اشاعه الگوهای موفق و اطمینان از به کارگیری تجربیات پیشین، متضمنِ موفقیت در تجارت و سرگرمی عصرِ جدید یعنی فوتبال می‌شود.

مدیریت دانش در فوتبال تیتری است که به بهانه جام ملت‌های آسیا نوشتن آن را شروع کردم و شاید به صورت سریالی آن را ادامه دهم (بستگی به ادامه حضور ایران در این تورنمنت دارد!). در اولین قسمت به برنامه‌ای که در اتحادیه فوتبال اروپا برای مدیریت دانش تعریف و در سال‌های اخیر به خوبی اجرا شده‌است؛ می پردازم.

مدیریت دانش در فوتبال اروپا – طرح KISS

طرح  Knowledge and Information Sharing Scenario یا اشتراک گذاری دانش و اطلاعات با نام اختصاری (KISS) برنامه‌ایست که از سال 2005 توسط یوفا (اتحادیه فوتبال اروپا) برگزار می‌شود. این برنامه بخشی از تعهد یوفا به ایجاد همبستگی و برابری در خانواده فوتبال اروپاست؛ خانواده‌ای که بیش از 60 سال است در کنار هم هستند.

اتحادیه فوتبال اروپا با 55 عضو، گستره جغرافیایی بزرگی را پوشش می‌دهد و دربردارنده فرهنگ‌های متنوع، شیوه کاری متفاوت و انواع تجربیات حرفه‌ای است. طرح KISS به این دانش جمعی به عنوان یک دارایی مهم نگاه می‌کند و به دنبال ایجاد بستری است تا این منابع را بین اعضا به اشتراک بگذارد و سطح عملکرد اعضا را با شبکه‌سازی و تبادل دانش ارتقا دهد.

مدیریت دانش در فوتبال اروپا – چگونه؟

طرح KISS با برگزاری تعدادی سمینار در مقر یوفا آغاز شد. هدف این سمینارها تعامل با فدراسیون‌های عضو برای شناسایی تجربه‌های خوب در مدیریت موفقِ فوتبال در سطح اروپا بود. این سمینارها سه حوزه اصلی داشتند: عملیات، حکمرانی و توسعه. علاوه بر این، مجموعه‌ای از خبره‌ها شناسایی شدند؛ خبره‌هایی از فدراسیون‌های عضو که در یک یا چند زمینه الگوهای موفقی را به تجربه کرده بودند.

این سمینارها به تدریج به کارگاه‌های آموزشی مشروح تری تبدیل شدند که به میزبانی فدراسیون‌های عضو برگزار می‌شد. طی آن خبره‌ها بر پایه دانشِ حرفه‌ای خود، راهکارها و روش‌هایی برای مشکلاتِ واقعیِ بقیه ارائه می‌دادند و تجربه‌های قبلی خود را بیان می‌کردند. این کارگاه‌ها در زمینه‌های مختلف مانند حقوق رسانه‌ای، مسئولیت اجتماعی، ارتباطات و رسانه، بازاریابی، قانون، مدیریت رویدادها و امنیت استادیوم‌ها برگزار شد. یوفا به قدری در اجرای این برنامه پیگیر بود که یکصدمین جلسه KISS در بهار 2012 در لیختن اشتاین برگزار شد.

علاوه بر کارگاه‌ها، از روش‌های نوآورانه و بدیع مانند کوئیزها، داستان سرایی، ایفای نقش و شبیه‌سازی برای اشتراک گذاری دانش استفاده شد. روش‌هایی که کارآیی آن‌ها نسبت به روش های سنتی مانند آموزش کلاسی اثبات شده‌است. به منظور تقویت روحیه تعامل و شبکه‌سازی، جلسات کارگاه‌ها فیلم برداری می‌شود و از طریق یک فضای اختصاصیِ آنلاین در دسترس بقیه قرار می‌گیرد. اعضا می‌توانند با نام کاربری خود به این محتوا دست پیدا کنند، نظر بدهند و ایده‌ها، تجربیات و مستندات خود را ثبت کنند.

نقطه قوت اصلی این کارگاه‌ها، امکان تطبیق دادن دانش با شرایط شرکت کنندگان از کشورهای مختلف است. یک عضوِ این شبکه می‌تواند با استفاده از مصادیق و داستان‌های دارای جزئیات و گفتگو با خبره‌ها و افرادِ همفکر، روش‌ها و دانشِ ارائه شده را در چارچوبِ مسائل و فرهنگ کاریِ خود به کار بگیرد.

مدیریت دانش در فوتبال اروپا – برنامه UEFA Mentor

طی این برنامه از تکنیک‌های منتورشیپ استفاده می‌شود. در این برنامه، دبیرانِ کل فدراسیون‌ها و مدیران فنی فوتبال می‌توانند از همراهی و راهنمایی‌های یک خبره در یک بازه حداکثر 12 ماهه استفاده کنند. (زیر نظر او البته از راه دور به حل مسائل و تصمیم گیری بپردازند). هر یک از فدراسیون‌های کشورهای اروپایی می‌توانند با ارائه رزومه، شرح شغل و قرارداد کاری فردِ مورد نظر خود، وی را به عنوان دریافت کننده خدمات منتورشیپ معرفی کنند. به این ترتیب یک خبره مناسب از فدراسیونِ کشوری دیگر برای اینکار اختصاص داده‌می‌شود. یوفا تمام هزینه های فردِ منتور را به غیر از اسکان و ایاب و ذهابِ داخلِ کشور مقصد را تقبل می کند.

سامانه یوفا پِلِی (UEFA Play) و سامانه استادیوم و امنیتِ یوفا

در فوریه 2012، KISS یک سامانه آنلاین جدید برای فدراسیون‌های عضو راه اندازی کرد. در این سامانه، تجربیات و نکاتِ مفید در زمینه‌های مختلف فوتبال ارائه می‌شود. مثلا گشت و گذار مجازی در یک استادیومِ فوتبال برای تشریح فعالیت‌های پشت صحنه فوتبال و همچنین ویدئوهایی که به شکلی دقیق نقش‌ها و وظایفِ ارکانِ مختلف در فوتبال را توضیح می‌دهد. هدف این سامانه، ارائه دانش به مجموعه بزرگتری از مخاطبان و رساندن نکاتِ مفیدِ فوتبال به باشگاه‌ها، اسپانسرها، بازیکنان و کلیه افرادی است که زندگی روزمره آن‌ها با فوتبال گره خورده‌است.

مدیریت دانش در فوتبال – استفاده از تکنیک همتایاری (Peer Assist)

علاوه بر این موارد، KISS برنامه‌ای تحت عنوان برنامه همتایاری انفرادی برای فدراسیون‌های عضو تدارک دیده‌است. برخی اوقات در مورد یک مشکل خاص، یکی از فدراسیون‌های عضو یوفا درخواست کمک می‌کند. در این صورت، خبره‌های مرتبط با آن موضوع به کار گرفته می‌شوند تا به فدراسیونِ مربوطه در پیدا کردن و اجرای بهترین راه حل کمک کنند.

ختم کلام در قسمت اول

اگر چه مدیریت فوتبال در دنیای امروز مانند مدیریت یک شرکت کاملا تجاری است و اقتصادِ فوتبال در کشور ما با آن چه در اروپا اجرا می‌شود در ابعاد مختلف تفاوت‌های اساسی دارد اما الگوهای به کار گرفته در بهبود عملکرد کشورهای عضو در طرحِ KISS یوفا می‌تواند الهام بخش ایجاد بستری برای تعامل و انتقال دانش بین ارکان مختلف فوتبال و به طور عامِ آن، ورزش در کشورِ ما باشد.