اشتراک‌گذاری دانش یکی از اساسی‌ترین عناصر در دنیای مدیریت دانش
به‌اشتراک‌گذاری دانش، ایده‌ای است که به مدد آن می‌توان هر نوع اطلاعات مفیدی را از فردی به فرد دیگر انتقال داد. این مفهوم می‌تواند با تمامی افرادی که تمایل دارند تجربیات، داده‌ها، محتوای کنفرانس‌ها، مجموعه مهارت‌ها و کارهایشان را به اشتراک بگذارند مرتبط باشد. به‌اشتراک‌گذاری دانش یکی از اساسی‌ترین عناصر در دنیای مدیریت دانش است. این کار شامل روش‌های به‌اشتراک‌گذاری دانش، جلسات به‌اشتراک‌گذاری، فعالیت‌ها و فرهنگ آن می‌شود. همین امر باعث شد ایده‌هایی از ایلان ماسک، درباره به‌اشتراک‌گذاری دانش در سازمان را با شما به اشتراک بگذارم.
همین‌طور که جستجوی عمیق در بین نقطه‌نظرهای موجود در حوزۀ به‌اشتراک‌گذاری دانش، ابزارهای به‌اشتراک‌گذاری دانش و بِه‌روش‌ها را آغاز کردم، متوجه شدم برای درک بهتر این موضوع باید با تمام وجود حس کنیم که دانش، سرمایه و ثروت بالقوه است. همیشه این را به خاطر بسپارید، افراد باهوش تنها با کمک دانش است که می‌توانند از همه میدان‌های سخت عبور کنند. این در حالی است که اکثریت هنوز به دنبال راه‌هایی جادویی برای بهره‌وری و کسب ثروت هستند. اما اگر همین ثروت، متروک و دست‌نخورده باقی بماند؛ غیرقابل‌استفاده و غیرقابل بهره‌برداری می‌شود.
خوب است که مرتب تفکرات، ایده‌ها و دانشتان را در مقایسه با تفکرات دیگران قرار دهید تا بتوانید دانش خود را صیقل داده و به‌روز بمانید.
میشل دو مونتنی (Michel Eyquem de Montaigne)
اشتراک‌گذاری موثر دانش
سیستم‌ها، شیوه‌ها و روش‌ها، فرهنگ، فرایند و فناوری همگی تعدادی از پارامترها و ایده‌های بینادی هستند که در انتقال دانش از نسلی به نسل دیگر و از رهبران به پیروان مورد توجه قرار داشتند. خوب است بدانید شما زمانی انتقالِ دانشِ عالی و بی‌نقصی را تجربه می‌کنید که از واسطه‌های مختلف استفاده کنید و در ضمن آشنایی و شناخت عمیقی از اهداف و شکل‌گیری آن واسطه‌ها به‌دست بیاورید. اینجاست که به نقطه شروع اشتراک گذاری می‌رسیم. یک نفر فرستنده و یک نفر گیرنده، این شروع فرایند اشتراک‌گذاری است. درنتیجه ایدۀ به‌اشتراک‌گذاری دانش را در سازمان‌هایی می‌توان پیاده‌سازی کرد که تعداد کارکنان از دو نفر بیشتر باشد. اشتراک گذاری موثر دانش، بینشی برای شما و سازمانتان ایجاد می‌کند که از طریق آن می‌توان یک جرقۀ کوچک را به آتشی سوزان تبدیل کنید.
اهمیت اشتراک‌گذاری دانش
دانش شالودۀ کلیدی و اصلیِ یک مؤسسه، سازمان، تخصص یا تجارت است. هر زمینۀ کاری که بیش از یک کاربر داشته باشد به حوزۀ اشتراک‌گذاری ایده‌ها، ابتکارات و دانش ارتباط پیدا می‌کند (این امری منطقی است). اشتراک‌گذاری درست از زمانی شروع می‌شود که داده‌های یک کاربر به کاربر دیگر منتقل شود. در این بین سیستم‌های مدیریت دانش، بسترهای مناسبی را برای انتقال کامل و کارآمد اطلاعات فراهم می‌کنند. شما زمانی می‌توانید شاهد حداکثر بهره‌وری از دانش موجود در سازمانتان باشید که دید واضح و مشخصی از دانش و شکل‌های ایجاد دانش داشته باشید. بعد از شناخت کامل این موضوع، سیستم مدیریت دانش کمک می‌کند طیف وسیعی از افراد در سازمان شما درگیر اشتراک‌گذاری موثر شده و برقراری ارتباط و همچنین تقویت ارتباطات با سهولت بیشتری انجام شود. این جمله را در ذهن بسپاریم «گنجی بالاتر از دانش و فقری بالاتر از جهل وجود ندارد.»
مزایای به‌اشتراک‌گذاری دانش
اگر بخواهم به نوعی مزایای اشتراک گذاری دانش را به شکل خلاصه بیان کنم، موارد زیر را شامل می‌شود:
- افزایش درک سازمانی و هوش جمعی؛
- ایجاد فرصت‌های یادگیری؛
- بهبود تحویل محصول به مشتری؛
- توجیه قانع‌کننده‌تر برای اعضای تیم؛
- ارتباطات سودمند؛
- ایجاد نوآوری و رشد در سازمان؛
- شکل‌گیری تصمیم‌گیری سریع‌تر؛
- انتقال یادگیری به شکل اصولی.
مفاهیم به‌اشتراک‌گذاری دانش و چالش‌های پیشروی آن
اشتراک‌گذاری دانش استعدادی ذاتی و خدادادی نیست، بلکه باید در کل سازمان جریان پیدا کرده، افراد آموزش ببینند و در نهایت فرهنگ‌سازی شود. حالا و با این مقدمه، فکر می‌کنید سازمان شما جزو کدام یک از این سه مدلی است که در ادامه نام می‌برم.
- سازمان‌هایی که فرهنگ به‌اشتراک‌گذاری دانش دارند؛
- سازمان‌هایی که صرفاً ادعای داشتن این فرهنگ را دارند؛
- سازمان‌هایی که متاسفانه و در کمال ناباوری این فرهنگ را ندارند.
چه سازمان‌هایی فرهنگ اشتراک گذاری را دارند؟
جالب است بدانید سازمان‌هایی که برای خود شخصیتی قوی می‌سازند، در اغلب مواقع نسبت به دیگر سازمان‌ها، مدیریت دانش و فرایندهای بنیادینِ به‌اشتراک‌گذاری موفق‌تر و کارآمدتری دارند. بر اساس نکات گفته شده کاملا واضح است که این سازمان‌ها چرا موفق‌تر هستند. در نهایت باید بدانید اگر مفاهیم به‌اشتراک‌گذاری دانش به‌درستی بین اعضای سازمان جا نیافتد، ممکن است چالش بزرگی ایجاد شود. در اینجا به چند نمونه از این موارد اشاره می‌کنم:
- تفسیر نادرست اطلاعات در بین اعضا؛
- اعمال‌نفوذ نابجای بعضی از اعضا بر اهداف میان‌مدت سازمان؛
- فقدان مشارکت‌های سازنده برای رسیدن به اهداف؛
- ترجیح بعضی از اعضا برای تنها کار کردن و عدم مطابقت اولویت‌های آنها با اولویت‌های تیم (اولویت‌دهی غیرمنصفانه).
ایده‌های ایلان ماسک برای به‌اشتراک‌گذاری دانش
احتمالا به این حوزه علاقه دارید که تا این جای مقاله همراه این متن هستید، بر همین اساس احتمالا می‌دانید سازمان‌های موفق زیادی را می‌توانید پیدا کنید که با کمک اشتراک‌گذاری موثر دانش و در کنار سایر استراتژی‌ها توانسته‌اند بهره‌وری و کارایی منحصر به فردی را تجربه کنند. پیشنهاد می‌کنم کمی موضوع را واکاوی کنید تا در مورد این افراد و کسانی که متخصص حوزۀ به‌اشتراک‌گذاری دانش و مدیریت دانش هستند، اطلاعات بیشتری کسب کنید. اما در همین راستا من به بررسی روش کار یکی از تاثیرگذارترین افراد در دنیا یعنی ایلان ماسک می‌پردازم.
ایلان ماسک کیست؟ شغل او چیست؟
مروری اجمالی به زندگی کاری «ایلان ماسک»
ایلان ماسک یکی از نام‌آورترین کارآفرینان قرن حاضر است، مردی که در تغییر دیدگاه مرتبط با کسب‌وکار و بازاریابی رقابتی نقش به‌سزایی ایفا کرده است. وی به‌مثابه فرد خلاقی است که قادر است به‌تنهایی در هر کسب‌وکاری تغییر ایجاد کرده و رقابت بیافریند. اگر متعجب و شگفت‌زده‌اید که او چگونه قادر به انجام این فعالیت‌ها است؟ اجازه دهید فقط در چند خط مشاغل متنوع او را عنوان کنم، آیا شما فردی که فضانورد، مهندس مکانیک یا خودرو، مهندس تولید، بانکدار، گیمر، متخصص کامپیوتر و توسعه‌دهنده هوش مصنوعی باشد را از نزدیک دیده‌اید؟ ماسک در تمامیِ این‌ها دستی بر آتش دارد.
بله، ایلان ماسک در عرصۀ فناوری یک کارآفرین، سرمایه‌گذار و مهندس است. او در آفریقای جنوبی به دنیا آمد و در نوجوانی با رویاها و ایده‌های بزرگش به کانادا نقل مکان کرد. آرزوی او تغییر نگرش جهان در زمینۀ تجارت و کارآفرینی نوآورانه بود. ایده اولیه این نگرش را از کتابی در مجموعۀ بنیاد آیزاک آسیموف گرفته بود؛ او از آن کتاب یاد گرفت، باید در تلاش باشید تا مجموعۀ کارهایی را انجام دهید که بیشتر سبب توسعۀ فرهنگ و تمدن در جامعه شود. چراکه با این کار احتمال وقوع عصر تاریک را به حداقل می‌رساند و حتی در صورت بودن در عصر تاریک، می‌توانید طول آن را کاهش دهید.
موقعیت‌های شغلی و شرکت‌های ایلان ماسک:
- مدیرعامل و مدیر ارشد اجرایی اسپیس ایکس است که سفر فضایی را با برنامۀ فالکون و موشک قابل‌استفاده مجدد، مقرون‌به‌صرفه کرد. با این پروژه او به اولین سرمایه‌گذاری تجاری فضایی تبدیل شد.
- مدیرعامل و معمار محصولات تسلا. طراحی مدرن خودروی اسپرت برقی با قیمتی مقرون‌به‌صرفه.
- سرمایه‌گذار و ارائه‌دهندة ایدۀ شهر خورشیدی، بزرگ‌ترین نیروگاه‌های تولید انرژی خورشیدی در جهان
- OpenAI، توسعۀ هوش مصنوعی ایمن به نفع بشریت.
- Neuralink، ارائۀ ایدۀ پیوند مغز انسان با هوش مصنوعی، رابط‌های محاسباتی ذهنی.
- شرکت بورینگ، ایده‌ای که ایلان در حساب توییتر خود در خصوص علائم مخصوص عبور وسائط نقلیه توییتی منتشر کرد. نسل سوم دستگاه مکانیزۀ حفاری تونل (Tunnel Boring Machine). آیندۀ حمل و نقل.
- و در نهایت بنیاد خیریۀ ماسک با هدف انجام تلاش‌های بشردوستانه برای تأمین انرژی خورشیدی و پنل‌های خورشیدی برای مناطق آسیب‌دیده ایجاد شده است.
به‌اشتراک‌گذاری دانش در نظر ایلان ماسک
با مقدمۀ کوتاهی که از ایلان ماسک گفتم، حالا بهتر است بر روی موضوع عمیق‌تر شویم و ببینیم به‌عنوان افرادی که آرزوی انجام کارهای بزرگ را در دل خود می‌پرورانیم و در ابتدای مسیر قرار داریم، چه چیزهایی را می‌توانیم از زندگی ایلان ماسک بفهمیم و بیاموزیم. پویایی و خلاقیت ایلان سبب شده است که ایده‌هایش فقط در حد و اندازۀ تخیل باقی نمانده و به منصۀ ظهور برسد. در اینجا بحث به‌اشتراک‌گذاری و مدیریت دانش مطرح می‌شود.
او توانست این دو را از سطح تیمش فراتر برده، سهام‌دارانش را برای قبول پروژه‌های با ریسک بالا متقاعد کرده و اعتقاد و عزم کارکنانش برای رسیدن به اهداف را افزایش دهد. این جنبه‌ای کلیدی از تحقق‌بخشی به ایده‌های تحول‌آفرین اوست. اجرای ایده‌های تحول‌آفرین نوعی ریسک است، ریسک بسیار بزرگی هم به شمار می‌رود. همین امر باعث شد تا ایلان به ورای چارچوب‌های موجود بیندیشد و کلیشه‌هایی که پیشروی او گذاشته بودند را در هم بشکند. نمونه این آزاداندیشی و رهایی از بند کلیشه‌ها و ریسک کردن را می‌توانید به وضوح در لیست موقعیت‌های شغلی و شرکت‌های او که در زیر آمده ببینید.
روش‌های تسهیل‌کننده اشتراک‌گذاری دانش، به روش ایلان ماسک:
- به تیم‌های کوچک ایمان داشته باشید.
- جلسه‌هایی 5 دقیقه‌ای، سریع و شفاف برگزار کنید.
- جهتی مخالف جهت شانس و اقبال در پیش بگیرید.
- اگر قصد بازنگری در موضوعی را دارید، کل چارچوب را بازنگری کنید.
- سعی کنید جلسه‌ها را به صورت شخصی برگزار کنید.
- از انتقادات و پیشنهاد‌های منتقدانتان نترسید و به آنها اجازه ابراز وجود دهید.
- اخلاق کاری را رعایت کنید.
- فرهنگ و محیط کاری مناسبی ایجاد کنید.
فرمول محرمانۀ ایلان
پشتکار + عشق = فراوانی (همان وفور نعمت خودمان)
برای بهره‌بردن از مدلِ به‌اشتراک‌گذاری دانش، به روش ایلان ماسک باید:
- سخت‌کوش‌ترین کارمند شرکت باشید به‌طوری‌که شاخص‌های بالا را از آن خود کنید.
- همیشه به یادگیری ادامه دهید و به فکر آینده باشید.
- به‌خاطر داشته باشید که نگاه‌ها همیشه درگیر تصاویر بزرگ‌تر می‌شوند.
- کار عملی بهترین روش ممکن است.
- به فکر جاه‌طلبی‌هایی شوید که از هر رقابتی بالاتر هستند.
- با بهترین تیم باشید چرا که بهترین عملکرد شما در آن زمان پیدا می‌شود.
- اهداف و مقاصد سازمانی شفافی داشته باشید.
- بدانید که چه زمانی باید متوقف شوید و چه زمانی باید ادامه دهید.
تکنیک‌هایی جهت به‌اشتراک‌گذاری دانش
فهرستی از تکنیک‌های که به شما کمک می‌کند به‌اشتراک‌گذاری دانش در سازمان را بهتر انجام دهید:
- داشتن راهنمای ارشد(superior mentorship)
- ایجاد آموزش سایه به سایه در شغل *(Job Shadowing)
- تشکیل جلسه‌هایی جهت صرف قهوه
- ایجاد همکاری‌های چهره به چهره (F2F)
- آموزش‌های سمعی و بصری
- اشتراک‌گذاری تیمی
(*): در این روش فرد نیازمند یادگیری و آموزش، در کنار فرد خبره می‌ماند و تنها با دیدن روش انجام کارها، آموزش می‌بیند.
تجربه موفق اشتراک‌گذاری دانش با «رای‌ون»
ابزارهای بسیاری برای این کار وجود دارند و بالطبع برخی بهتر از دیگری است. زمانی را برای ارزیابی و انتخاب یکی از آنها اختصاص دهید، اما اطمینان حاصل کنید که با ابزار جدید به‌طور کامل آشنا شده باشید. در این مرحله اصولاً بر روی چیزی متمرکز خواهید شد که برایتان حائز اهمیت بوده و بهترین قیمت و کارآمدی را داشته باشد. برای اینکه به شما کمک کند تا فرایند به‌اشتراک‌گذاری دانش خود را بهبود بخشید. در همین راستا خوشحالم که می‌توانم نرم‌افزار مدیریت دانش «رای‌ون» را به شما معرفی کنم. هر چند که اشتراک‌گذاری تنها قابلیت کوچکی از این پلتفرم است اما می‌توان گفت «رای‌ون» مختص تمام سازمان‌هایی است که مایل به تبادل اصولی دانش و ایجاد فرهنگ اشتراک گذاری دانش هستند، تا بتوانند پایه‌های مدیریت دانش قدرتمند و جامعی را در سازمانشان ایجاد کنند.
