پنج شنبه 11 آذر 1395، بعد از نزدیک به یکسال دوری از کوهنوردی، با یک تیم سه نفره تصمیم به فتح قله 3962 متری توچال گرفتیم. اتفاقاتی که در این مسیر برای ما رخ داد علاوه بر ارضای حس ماجراجویی و خستگی، درس های زیادی در بر داشت؛ هم برای کوهنوردی های بعدی هم برای مدیریت دانش! به همین بهانه تصمیم گرفتم این درس آموخته ها را با شما به اشتراک بگذارم. درس آموخته های مدیریت دانش از کوهنوردی شامل نکات جالبی است که می تواند به شما در مدیریت دانش کمک شایانی کند.

درس آموخته شماره 1: پیوستگی بی نهایت مهم است

همان طور که گفتم نزدیک به یکسال بود به کوهنوردی نرفته بودم، مدت زمانی که از 7 سال پیش به این طرف بی سابقه بود. نتیجه آن را هم دیدم: افت شدید توان بدنی و نیاز به فشار مضاعف برای انجام همان کاری که قبلا به سادگی انجام می دادم. یکی از جنبه های پیوستگی همین است. نمی توانید سالی یکبار به فکر مدیریت دانش بیفتید و توقع موفقیت داشته باشید. از وقفه های استراتژیک در برنامه های مدیریت دانش باید بپرهیزید. مثل کوهنوردی، باید در طول زمان، برنامه های مناسب مدیریت دانش را به صورت مستمر تعریف و اجرا کنید.

جنبه دیگر پیوستگی، در اجرای خود برنامه است. چیزی که باعث شد علیرغم فاصله کمتر از 460 متری با قله مسیر برگشت را در پیش بگیریم، توقف بیش از اندازه در جان پناه در ارتفاع 3500 متری بود. چون سرد شدیم. برنامه های مدیریت دانش را هر چند آهسته و محدود ولی پیوسته اجرا کنید تا تبدیل به رفتاری پایدار در سازمان شود.

درس آموخته 2: فراتر از میزان آمادگی خود نمی توانید قله ای فتح کنید

درک دقیق از میزان آمادگی برای ورزشی مثل کوهنوردی خیلی مهم است. در مدیریت دانش نیز همین طور است. نهایت موفقیتی که ممکن است در کوهنوردی به دست بیاورید کمابیش معادل میزان آمادگی شماست؛ اگر به اندازه ارتفاع 3000 متری آمادگی کوهنوردی دارید، بهترین رکورد شما چیزی بین 2900 تا 3100 متر است. قرار نیست معجزه ای هم در کار باشد. اعتماد بیجا یا تخمین خوشبینانه از آمادگی هم می تواند نابودگر باشد. این آموزه خیلی مهم است؛ سازمان شما هم باید به اندازه توانمندی و آمادگی اش از مدیریت دانش توقع داشته باشد. خیلی وقت ها توقعات توهم گونه که با توانمندی و آمادگی سازمان شما مطابقت ندارد، نفسِ مدیریت دانشِ سازمان شما را به شماره می اندازد. به همین دلیل تاکید می کنم حتما پیش از هر اقدامی یک ارزیابی آمادگی انجام دهید.

درس آموخته 3: شرایط در ارتفاع های مختلف متفاوت است

درس آموخته قبلی به ظرفیت و آمادگی سازمان شما توجه داشت، اما این درس آموخته به طبیعتِ خودِ مدیریت دانش اشاره دارد. من تجربه ارتفاع بیش از 3000 متر را نداشتم. واقعا هر بازه 1000 متری ارتفاع در کوه، ویژگی های خاص خود را دارد؛ این موضوع حتی برای کوه های مختلف در فصول مختلف سال فرق می کند. هرچند تجهیزات ما برای ارتفاع تا سقف 3400 متر مناسب بود اما به وضوح حس کردیم برای ارتفاع بیش از این تجهیزات مناسب نداریم و تعداد مجهولات پیش رو خیلی بیشتر از دانسته های ماست. شرایط تنفسی، دمایی، تجهیزات لازم و … در ارتفاع 5000 متر می تواند بسیار متفاوت از ارتفاع 4000 متر باشد. هر چه بالاتر می روید با متغیرهایی روبرو می شوید که حتی به آن ها فکر هم نکرده اید. درست عین مدیریت دانش.

ارتفاع در کوه را می توانم با سطح بلوغ سازمان در مدیریت دانش مقایسه کنم. راهکارها و روش هایی که برای مدیریت دانش در سال های اول و مراحل ابتدایی بلوغ  استفاده می کنید در مراحل حرفه ای تر به کار نمی آیند. هر چه در مدیریت دانش پیش می روید و سعی می کنید مسائل سخت تری را با آن حل کنید، باید چیزهایی بدانید که در شروع کار زیاد مهم نبودند؛ اینجاست که مشاور یا یک راهنمای حرفه ای می تواند به شما کمک کند.

درس آموخته 4: حرکت تیمی همیشه بهتر از فردی است

با توجه به وقفه ای که در این ورزش داشتم، بارها پیش آمد که احساس ناتوانی از ادامه مسیر می کردم، اما حضور دیگر افراد تیم هم موجب دلگرمی می شد هم ایجاد انگیزه می کرد. اگر در مسیر استقرار مدیریت دانش در سازمان، تک نفره یا تک واحده حرکت کنید احتمال ناامیدی و شکست قریب الوقوع خود را بالا برده اید. همیشه تاکید می کنم سعی کنید پیش از ریشه دار شدن مدیریت دانش، در طراحی و اجرای پایلوت های اول، مشارکت و توافق نظر دیگران را جلب کنید چون دیر یا زود زمانی فرا می رسد که شما هم از نفس می افتید.

درس آموخته 5: عقبگرد در کار نیست، صبور باشید

و اما آخرین مورد از درس آموخته های مدیریت دانش: کسانی که تجربه کوهنوردی دارند این حرف من را بهتر متوجه می شوند. از یک حدی که بیشتر پیش می رود حتی اگر به شدت خسته شده باشید، بازگشت و عقبگرد دیگر جزء گزینه های شما نخواهد بود؛ منظورم کله شقی نیست، بلکه بالا رفتن، توجیه بیشتری نسبت به برگشتن دارد، چرا که برگشتن به ارتفاعات پایین بعضا انرژی بیشتری می گیرد، در حالی که با کمی پیشروی دیگر به نقطه ای برای استراحت و تجدید قوا می رسید.

در کوهنوردی برای رسیدن به اهداف باید خیلی صبور باشید؛ اگر برنامه کلان را درست ریخته باشید اصلا نباید نگران این باشید که در وسط مسیر، قله را نمی بینید.